Người Ba Na vót tre nứa, lợp nhà rông

Khoảng 7 đến 10 năm, người Ba Na thay mái tranh cũ cho nhà rông, xong xuôi họ ăn mừng với rượu cần, múa xoang trong tiếng cồng chiêng...

Nằm giữa Làng Du lịch cộng đồng Kon K’tu, xã Đăk Rơ Wa (TP Kon Tum) là nhà rông văn hóa. Căn nhà quay về hướng nam - hướng đem lại may mắn, bình an theo quan niệm của người Ba Na.

Nếu nhà rông của người Gia Rai có mái mảnh, dẹt như lưỡi rìu... thì nhà rông của người Ba Na to hơn, đường nét mềm mại hơn và thường có các nhà sàn xung quanh.

Những người đàn ông chuốt tre chuẩn bị lợp nhà. Nhà rông là nhà sàn đặc trưng của người dân Tây Nguyên, mỗi buôn làng sẽ có một nhà rông riêng. Nó như "trái tim" của buôn làng, là nơi tụ họp, sinh hoạt cộng đồng và tổ chức các nghi lễ quan trọng. Thông thường sau khi xây dựng xong khoảng 7 đến 10 năm người dân sẽ tiến hành thay mái tranh cũ.

Alex (áo nâu), một người đàn ông Pháp bén duyên cùng cô gái Ba Na trở thành con của làng, cũng tham gia lợp nhà.

Việc làm nhà rông không để ảnh hưởng đến lao động sản xuất của mỗi gia đình.

Những gút mây chắc chắn. Nhà rông không dùng đến sắt thép, từng điểm nối chắp đều được chặt đẽo tỉ mẩn, lấy mây hay tre để buộc chặt.

Phên vách của căn nhà được khéo léo đan bằng tre nứa, lồ ô tạo nên những dải hoa văn sinh động.

Trang trí hoạ tiết trên cây tre. Cầu thang của nhà rông thường có 7 đến 9 bậc, mỗi dân tộc Tây Nguyên lại có trang trí khác nhau. Người Ba Na khắc hình ngọn cây rau dớn trên thành và cột của cầu thang.

Hàng trăm người dân trong làng cùng hợp sức lợp mái nhà. Nét đặc trưng của người dân Ba Na trong xây dựng nhà rông là luôn làm việc tập thể, công việc hết thảy phải chia đều dưới sự sắp xếp của già làng.

Tùy vào điều kiện và nhân lực của mỗi buôn, dựng nhà rông có thể cần khoảng 5 đến 8 tháng.

Sau khi hoàn thành, dân làng sẽ tiến hành đâm trâu, mổ lợn ăn mừng từ 3h sáng. Trong lễ đâm trâu, “joar” - bài cồng chiêng hoá kiếp cho con trâu được ngân lên cùng điệu điệu xoang dập dìu, kết thúc bài Joar, vật cúng - con trâu trở thành vật linh thiêng tế lên Yang (thần linh). Lễ xong, già trẻ, trai trái trong buôn làng sẽ tụ tập quanh nhà rông để ăn mừng cùng rượu cần bên ánh lửa bập bùng.

(Nguồn: Độc giả Bùi Đình Trọng, VnExpress, Thứ ba, 1/3/2022, 02:03 (GMT+7))