Lăng mộ đá 100 năm tuổi giữa Hà Nội

Khu lăng mộ Hoàng Cao Khải rộng 17 ha, toàn bộ bằng đá cẩm thạch trắng, được ví như một triều đình thu nhỏ.

Khu lăng mộ Hoàng Cao Khải nằm ở ngõ 252, phố Tây Sơn (Đống Đa, Hà Nội), được xây dựng bởi Tổng đốc Hoàng Cao Khải (1850 - 1933), năm 1893. Khi đó, ông đã cho thiết lập một vùng đất rộng lớn nhằm làm nơi chôn cất và cúng tế cho gia tộc mình.

Ấp Hoàng Cao Khải có tổng diện tích 17 ha, là một quần thể gồm 14 công trình kiến trúc về lăng mộ, đình chùa như: Lăng Hoàng Cao Khải, Lăng con Hoàng Trọng Phu, đồi Nghinh Phong, hồ Tẩm Nguyệt, khu đền thờ họ Hoàng với bảy gian theo phong cách kiến trúc dân gian… nằm rải rác ở khu vực phía Tây của gò Đống Đa. Quần thể di tích có độ kiến trúc tinh xảo trong nghệ thuật điêu khắc đá của người Việt.

Khu lăng mộ được làm toàn bộ từ đá cẩm thạch, một loại đá quý hiếm được ưa chuộng ở châu Á. Đây là công trình đá lớn nhất Hà Nội và lớn thứ hai Việt Nam chỉ sau Thành nhà Hồ (Thanh Hóa). Để xây dựng và thiết kế khu lăng mộ này, Hoàng Cao Khải đã mời rất nhiều kiến trúc sư người Pháp và người Việt Nam cùng tham gia thiết kế.

Đá xây dựng lăng được chở về từ phủ Quốc Oai (Hà Tây cũ) và qua bàn tay chế tác đá của các hiệp thợ nổi tiếng quanh vùng núi An Hoạch (huyện Đông Sơn, Thanh Hóa). Họa tiết chủ yếu được chạm khắc trên đá là hoa sen, lá thông, đầu rồng mang đậm dấu ấn kiến trúc thời Nguyễn cuối thế kỷ 19.

Về kiến trúc tổng thể, Lăng Hoàng Cao Khải và Hoàng Trọng Phu có nhiều nét tương đồng. Riêng khu lăng Hoàng Cao Khải dài 8 m, cao 6 m, trần cách sàn hơn 4 m. Ở giữa có một bàn đá màu trắng rộng, mộ của Hoàng Cao Khải ở bên trái, mộ bà vợ ở bên phải.

Nhưng về quy mô, lăng con Hoàng Trọng Phu xây sau đồ sộ hơn lăng cha. Toàn bộ mặt cắt ngang của lăng dài 15m, được chia làm nhiều khu nhỏ, trần cũng cao hơn 4 m với những họa tiết và Hán tự đặc trưng.

Trước cửa lăng có hai dãy tượng đá gồm 8 chiến binh cao khoảng 1,3 m đừng gác 2 bên. Trải qua hơn 100 năm xây dựng, đến nay chỉ còn lại 3 bức tượng kết cấu không hoàn chỉnh.

Khu lăng mộ được xếp hạng Di tích Quốc gia năm 1962. Quá trình đô thị hoá của thành phố khiến khu Di tích Lăng Hoàng Cao Khải hiện nay đều có các hộ dân nằm trong khu vực bảo vệ lăng. Một số người dân còn gọi đây là phố âm - dương, nơi người sống ở chung cùng người chết suốt gần 30 năm qua.

(Nguồn: Thanh Thuý, Ảnh: Hữu Thắng, VnExpress, Thứ bảy, 15/10/2022, 02:11 (GMT+7))